Sledeća godina može da se posmatra sa dosta optimizma, ali treba biti oprezan jer kriza nije gotova i posledice nisu konačne, upozorava Vladimir Čupić

Vladimir Čupić Predstavnici banaka u Srbiji ocenili su da program subvencionisanih kredita treba da bude nastavljen i u 2010. godini, kako bi se podstakla ulaganja u razvoj i investicije. „Drastičan prekid bi mogao da izazove negativne finansijske posledice”, izjavio je u Privrednoj komori Srbije predsednik Odbora za bankarstvo i osiguranje Vladimir Čupić. Kako je rekao, obustavljanje treba sprovoditi postepeno, kako prelazak na kredite po tržišnim uslovima ne bi doveo do naglog rasta kamata i povećanja troškova poslovanja privrede. „Posebno je važno obezbediti u budžetu sredstva za investicione kredite za kojima je bila slaba tražnja u 2009, što ukazuje na oprez privrednika u dugoročnom zaduživanju”, rekao je on.

Čupić je naveo da je važno pojednostaviti procedure za odobravanje subvencionisanih kredita i dodao da se efekti subvencionisanih stambenih kredita mogu očekivati tek 2010. godine. „Sledeća godina može da se posmatra sa dosta optimizma, ali treba biti oprezan jer kriza nije gotova i posledice nisu konačne”, rekao je Čupić i dodao da je neophodno da se nastavi koordinirana akcija svih nosilaca ekonomske politike.

Čupić je rekao da je u 2010. neophodno sprovoditi reformu javnog sektora, smanjenje javne potrošnje i poboljšanje poslovnog ambijenta, ali da to ne može da bude sprovedeno u kratkom periodu. On je naveo da se u 2010. ne može očekivati kreditna ekspanzija, kao što je bila prethodnih godina.

Bankari su kao predlog mera za 2010. naveli da država treba da emituje, osim kratkoročnih, i dugoročne hartije od vrednosti i stimuliše emitovanje korporativnih i municipalnih obveznica. Čupić je naveo da postoji prostor da Narodna banka Srbije ublaži monetarnu politiku u 2010. godini i nastavi sa daljim snižavanjem referentne kamatne stope. Kako je rekao, NBS treba da razmotri i mogućnost pojednostavljenja metodologije za obračun devizne rezerve i da postepeno smanji obavezu držanja dela obavezne devizne rezerve u dinarima.

Dugovanje ostalo gotovo nepromenjeno u odnosu na kraj prošle godine, 21,8 milijardi evra, ali je dug dostigao 70,4 odsto BDP-a

Spoljni dug Srbije ostao je gotovo nepromenjen u odnosu na kraj prošle godine (21,8 milijardi evra), ali je njegovo učešće u bruto domaćem proizvodu povećano za 5,8 procentnih poena i dostiglo 70,4 odsto društvenog „kolača”.Dileme i strahovi da li smo na kolenimasu,čini se,nepotrebni, jer je prema indikatorima eksterne likvidnosti i solventnosti spoljni dug održiv.

Konkretnije, Srbija se može svrstati u srednje zadužene zemlje. A to znači da je, kako je ocenila Narodna banka Srbije, sposobna da izmiri obaveze prema inostranstvu koje dospevaju u kratkom roku.

U detaljnoj analizi ukupnog duga Srbije, koju je centralna banka juče objavila na sajtu, navodi se da je dug države (uključujući i NBS i lokalnu samoupravu) 30. septembra iznosio 6,2 milijarde evra, a državno garantovani 0,6 milijardi evra. Dug javnog sektora iznosio je 6,8 milijardi evra, a privatnog 14,9 milijardi, od čega bankarski čini 27,3 odsto. Učešće duga javnog sektora u ukupnom dugu povećano je sa 29 odsto na 31 odsto. Javni dug Srbije je krajem septembra iznosio 9,9 milijardi evra.

U prva tri tromesečja korišćeno je tri milijarde evra inostranih kredita. Istovremeno je otplaćeno 2,3 milijarde evra glavnice i 0,5 milijardi kamate. Javni sektor je koristio 1,1 milijardu evra kredita, od čega je u maju povučeno 782,5 miliona u okviru stendbaj aranžmana sa MMF-om. Od početka godine do septembra otplaćeno je 299 miliona evra, od čega za glavnice 115 miliona, a za kamate 184 miliona.

U odnosu na kraj prethodne godine, struktura spoljnog duga po ročnosti je poboljšana – kratkoročni dug čini samo devet odsto ukupnog duga, naspram 11,1 odsto.

Dug preduzećana kraju septembra iznosio je 10,8 milijardi evra i u odnosu na prethodnu godinu je smanjen za 5,4 odsto. Firme su u prva tri tromesečja koristile kredite „teške” oko 1,5 milijardi evra, što je za 57 odsto manje u odnosu na isti period 2008. godine. Preduzeća su se u prvih devet meseci neto razdužila za 625 miliona evra, od čega 370 miliona po dugoročnim kreditima. Oko 54 odsto inostranih kredita koje su koristila domaća preduzeća odobrile su banke i finansijske institucije koje su povezana lica s domaćim bankama.

Kod svih privrednih sektora zabeleženo je smanjeno korišćenje inostranih kredita, izuzev sektora finansijskog posredovanja, rudarstva i sektora saobraćaja. U prvih devet meseci ove godine, sektor finansijskog posredovanja učestvovao je u korišćenju inostranih kredita privatnog sektora sa tri odsto, dok je u istom periodu prošle godine to učešće iznosilo 15 procenata.

Bankesu od januara do kraja septembra koristile 433 miliona evra dugoročnih inostranih kredita, što je za 218 miliona više nego u istom periodu 2008. godine. U tom periodu zadužile su se za 334 miliona evra, a po kratkoročnim oročenim bankarskim depozitima i linijama razdužile za 53 miliona, što čini ukupno neto zaduženje bankarskog sektora od 281 milion evra.

Četvrti tender za Hemijsku industriju "Župa" iz Kruševca nije uspeo, jer nije bilo zainteresovanih kupaca, saopštila je Agencija za privatizaciju Srbije


Do 13. novembra, kada je bio krajnji rok za podnošenje ponuda, nije pristigla nijedna ponuda za kupovinu 70 odsto kapitala jedine fabrike hlora u Srbiji.

Tendersku dokumentaciju su bile otkupile dve firme AKB Fores iz Nemačke i srpska komapnija Plima M.

Za Župu, koja je krajem 2005, nakon raskida neuspešne privatizacije, prešla u vlasništvo Akcijskog fonda, u februaru je raspisan četvrti po redu tender, koji je dva puta produžavan.

Hemijska industrija Župa krajem septembra ove godine zapošljavala oko 560 radnika, a oko 80 ih se bilo dobrovoljno prijavilo da kroz socijalni program napusti preduzeće.

The US jobless rate fell back to 10 per cent in November as the economy shed the fewest jobs since the recession started two years ago, in a striking improvement that suggests the labour market is beginning to heal.

Official figures showed that employers cut 11,000 jobs last month, far below the 125,000 job losses Wall Street analysts were expecting, while the unemployment rate declined from a 26-year high of 10.2 per cent.


President Barack Obama, who has been under growing pressure to prove he has a strategy to boost employment, welcomed the news. “The trend line right now is good,” he told an audience in Allentown, Pennsylvania. “We’ve still got a long way to go. We’ve got to actually grow jobs and get America back to work as quickly as we can.” 

The dollar index rose 1.6 per cent in New York, as traders brought forward their bets on when the Federal Reserve would tighten interest rates modestly, while commodities, bonds and gold came under selling pressure.

“It is a buy North America day,” said Alan Ruskin at RBS. The S&P 500 index rose 1.8 per cent to a new 2009 high before easing as falling commodity prices weighed on sentiment.

Economists cautioned that monthly jobs data can be erratic and the unemployment rate might well tick higher again or bounce around near its current level for many months as discouraged workers look for employment again.

Nonetheless, the latest report did present a new picture of the underlying trajectory in the jobs market – easing concerns raised by the surprisingly bad jobs reports of recent months.

Not only did the rate of job losses drop to 11,000 but losses in the previous two months were revised down by 159,000.

Other indicators such as hours worked and use of temporary workers all pointed in the right direction, although wage growth remained very weak.

“This report should reduce anxieties about the sustainability of the recovery,” said John Ryding and Conrad DeQuadros at RDQ Economics.

However, Jan Hatzius at Goldman Sachs said “it does not really answer the question that is key for 2010” – whether growth next year will be strong enough to create the 250,000-plus jobs per month needed to make big inroads into unemployment.

The 2010 budget draft has arrived to the state parliament. MPs are scheduled to debate the draft starting next week


“The budget has arrived and it is being copied so that it can be distributed to the MPs. The next session will be held at the end of next week, in order for the MPs to have time to analyze in detail the very important law, which enables the realization of the implementation of other laws,” Parliamentary Speaker Slavica Đukić-Dejanović said.

She said that the budget will be adopted on December 20.

Đukić-Dejanović said that the final report on the 2008 budget will be looked at by the parliamentary finance committee as well, so that MPs can initiate and plan a session to discuss that topic.

Prime Minister Mirko Cvetković said that he does not know how much money has been set aside for his cabinet in the next year, but added that there will be “actions of saving, as we have been doing.”

“We have been trying to save for some time now. The traveling is modest, there is practically no representation, we are paying for the coffees we drink out of our own budgets, except when a delegation of guests is visiting,” Cvetković said.

Russia will make a credit of USD 200mn accessible to Serbia at the beginning of next year, Russian Deputy Finance Minister Dmitry Pankin said


Serbia and Russian Presidents Boris Tadić and Dmitry Medvedev attend the signing of an agreement between the two countries (FoNet archive)


He told Russian news agency Interfax that the credit agreement could be signed by the end of the year.

He reminded that the negotiations with the Serbian side have already been completed and that a “principal agreement based on the parameters of the credit” has already been reached.

Pankin said that Serbia must ratify the agreement, while Russia does not have to, because the money for the credit has already been included in the Russian 2010 budget plan.

Interfax reminds that Belgrade asked Moscow for a loan worth EUR 1bn, planning to use part of the funds for covering the budget deficit —which the International Monetary Fund insists it does —and to use the rest for infrastructure projects.

The agency adds that Serbia, Iceland and Cuba are the only countries outside the Commonwealth of Independent States to ask Russia for a loan.

Moscow approved a loan for Cuba, but did not approve Iceland’s request after holding negotiations.