Međunarodni centar za razvoj finansijskog tržišta

Zbog lošeg čuvanja i transporta poljoprivredno-prehrambenih proizvoda, Srbija je dosad godišnje gubila od tri do pet miliona dolara prihoda od izvoza

„Metro” već koristi usluge: skladište u Šimanovcima Mali proizvođači voća i povrća ubuduće će lakše moći da izvezu robu na tržište Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država. Oni su dosad, zbog visokih troškova transporta i lošeg skladištenja, imali problema sa plasmanom proizvoda u inostranstvo, iako je postojalo veliko interesovanje za njihovu robu.

Sada je tim mukama došao kraj. Tako barem tvrde u preduzeću „Lagermaks” koje je, u saradnji sa Američkom agencijom za međunarodni razvoj (USAID), uvelo takozvani konsolidovani sistem transporta i u Šimanovcima otvorilo skladište sa kontrolisanim temperaturnim režimom. U ovom prostoru, koji zauzima 750 kvadratnih metara i ima kapacitet od ukupno 500 paleta (sa maksimalnom težinom od 800 do 1.000 kilograma po paleti), proizvođači iz svih krajeva Srbije moći će da skladište robu i da je odavde transportuju do inostranih kupaca.

– Na ovaj način biće povećan ne samo izvoz, već i konkurentnost malih proizvođača – objašnjava Zoran Žakula, izvršni menadžer distribucije u „Lagermaksu”. – Njihov glavni problem dosad je bio neadekvatno postupanje sa robom kontrolisanog režima, kao što su mlečni proizvodi i sveže voće i povrće. Zbog toga se često dešavalo da, iako postoji tražnja u inostranstvu, na kraju roba ne bude prodata jer ne zadovoljava osnovne kriterijume. Osim toga, muku su im zadavali i visoki troškovi transporta manjih pošiljki koje ne zauzimaju ceo kontejner.

U Ju-Es ejdu smatraju da bi uvođenjem novog načina skladištenja i transporta robe izvoz iz naše zemlje do kraja godine mogao da bude povećan za 1,6 miliona dolara, dok u „Lagermaksu” tvrde da će istovremeno mali proizvođači imati znatne uštede.

– Osnovna prednost jeste u tome što sada proizvođači voća i povrća neće imati potrebe za dodatnim investicijama. Oni su dosad koristili sopstvena skladišta koja su upotrebljavali samo u jednom delu godine, dok su u drugom delu stajala prazna. Ali, i pored toga vlasnici skladišta su morali da izdvajaju novac za njihovo održavanje – ističe Žakula.

U „Lagermaksu”, koji inače posluje u više od 11 zemalja i zapošljava oko 3.000 radnika, naglašavaju da njihovo skladište ima veći broj komora u okviru kojih je moguće kompjuterski podesiti temperaturu i to u zavisnosti od vrste robe koja se čuva. Ovakve usluge, kažu, već je počeo da koristi trgovinski lanac „Metro”, koji iz skladišta u Šimanovcima robu transportuje u supermarkete širom Srbije.

U ovom preduzeću, međutim, ne žele da otkriju koliko naplaćuju skladištenje i naglašavaju da je to poslovna tajna. Ipak, ističu da se čuvanje robe obavlja po kvadratu ili po paleti standarda Evropske unije, što proizvođačima omogućuje lakši prodor na ovo tržište.

Da je ovakav način skladištenja šansa za izvozne poslove smatraju i u Ju-Es ejdu, čije su računice pokazale da je, zbog lošeg čuvanja i transporta roba, Srbija dosad godišnje gubila od tri do pet miliona dolara prihoda od izvoza.

Delta Maksi grupa smanjila je, u odnosu na pre 45 dana, nivo svojih obaveza prema dobavljačima za 85 odsto, a u narednih pet u potpunosti će izmiriti dugove, najavio je juče generalni direktor tog preduzeća Dragan Filipović

On je na konferenciji za novinare rekao da je ove godine plaćanje obaveza Maksi obavljao brže nego prethodnih jer ugovoreni rokovi iznose od 10 do 120 dana, a plaćano je u roku od 60 ili 70 dana. Filipović je izrazio očekivanje da će u drugoj polovini godine likvidnost biti znatno bolja jer je i promet obično veći. Ukupan promet Delta Maksi grupe u Srbiji u prvoj polovini godine veći je za 14 odsto nego u istom peridou prošle godine i iznosio je 45,1 milijardu dinara, rekao je Filipović. On je podsetio da je istovremeno u zemljama regiona, u kojim Maksi posluje, promet povećan za 20 odsto, a ukupan broj potrošača (računa) i u zemlji i regionu povećan je za 10 odsto i dostigao je 104,5 miliona. Prema njegovim rečima, rast prodaje zabeležen je u svim grupama, sem tekstila i elektronike. Filipović je kazao da je u prvih šest meseci investirano 6,5 miliona evra u snižavanje cena, za više od 6.800 artikala, a panirano je za celu godinu da se uloži 15 miliona.

Ekskluzivni poslovni prostor u centru Beograda, umesto da bude meta mnogobrojnih kompanija koje posluju u Srbiji, stoji potpuno prazan. Ekonomska kriza dovela je skoro do gašenja tržišta nekretnina, a stručnjaci upozoravaju da će tako biti sve dok država svojim merama ne bude podstakla banke da ponovo finansiraju privredu.

Iako poslovni prostor nema ko da kupi, u Beogradu se, sudeći po zvaničnim najavama, i dalje gradi.

Poslovni prostor u centru Beograda, na Terazijama, do skoro je bio vrlo tražen.

Veliki broj domaćih i stranih kompanija utrkivao se za iznajmljivanje ili kupovinu ekskluzivnog poslovnog prostora, koji je trebalo da im donese prestiž i prednost na tržištu.

Danas, neke od tih zgrada stoje potpuno prazne sa velikim panoima na kojima piše “Izdaje se”.

Ponuda za zakup skupljeg i većeg poslovnog prostora je povećana, jer se većina kompanija u vreme krize ne širi, već se smanjuje obim rada.

Zbog toga je prodaja poslovnih prostora u Srbiji skoro potpuno prestala. Malobrojni su investitori koji imaju hrabrosti da ulažu u izgradnju, a oglasi o prodaji poslovnog prostora mogu se videti na sve strane

"Dolazi do promene zakupa, zakupci prelaze iz jedne zgrade u drugu zbog povoljnijih ponuda. Dolazi do pada zakupnina u poslovnim prostoraim generalno, a što se investment tržišta tiče, odnosno prodaje poslovnih prostora, to je prilično zamrlo zbog toga što banke ne dozvoljavaju finansiranja", objašnjava Nebojša Nešovanović iz konsultantske kuće "King strdž".

I na Novom Beogradu, koji je poslednjih godina postao najzanimljiviji deo grada za smeštaj velikih stranih kompanija sve se češće mogu videti velike zgrade sa natpisima da se izdaju.

Neke novoizgrađene već mesecima tako zjape prazne. Kako tvrde u agencijama, od početka ekonomske krize, vlasnici poslovnog prostora snižavali su cene za oko dvadeset odsto, dok je veći pad cena zabeležen u poslednja tri meseca.

“Cene jesu pale u odnosu na prošlu godinu. Svakako da su svetska ekonomska kriza i mogućnost kupovine putem kredita, nedostatak svežeg novca, uticali da cena bude iskorigovana. Korekcije cene jesu vršili svi prodavci koji su imali volju da prodaju nevezano o kojoj se nepokretnosti radi”, kaže Miroslav Cvetković iz agencije za promet nekretnina "Cvetković-Roškov".

Budućnost tržišta nekretnina zavisi od budućih poteza države na ublažavanju efekata ekonomske krize.

Tek kada saznaju kako će se država ponašati, banke će odlučiti da li će ponovo početi da finansiraju privredu.

“Ja se nadam da će država nastaviti sa investiranjem, da će stabilizovati javne finansije, da će smanjiti javnu potrošnju, da bi banke vratile poverenje u našu državu i da bi ponovo krenulo finansiranje naše privrede, izgradnja objekata, kupovina nekretnina”, kaže Nebojša Nešovanović.

“Ukoliko banke i strani finansijeri ne budu verovali u Srbiju, u naše javne finansije, u održivost ovakvog sistema, oni neće finansirati kod nas i onda smo u velikom problemu”, upozorava on.

Ako je suditi po obimnim građevinskim planovima investitora, u Srbiji kriza kao da ne postoji.

Svi planirani projekti nastaviće da se realizuju, neki planiranim tempom, a neki nešto sporije – bar zvanično.

Ukoliko svetska ekonomska kriza potraje, poluprazne poslovne centre po gradu viđaćemo sve češće.

Stručnjaci procenjuju da bi kupovinom vremena mogao da se otvori prostor za korupciju

Ozbiljna stvar: Beogradski sajam Foto B. Pedović Konačna odluka Tenderske komisije o sudbini Beogradskog sajma izgleda da će se odmeravati još dve nedelje. Prema rečima Dušana Belanovića, zaduženog za odnose s javnošću u Agenciji za privatizaciju, članovi Komisije zasedali su pre dva dana, ali je donošenje konačne odluke odloženo do 3. avgusta.

Šta je uzrok ovog odlaganja, da li neko u Tenderskoj komisiji ima drugačiji stav od onog koji su izneli predstavnici grada, Ministarstva ekonomije i Beogradskog sajma, kupuje li se ovim vreme za razmatranje ponude koja je odmah po objavljivanju okarakterisana kao nepristojna i uvredljiva – pitali smo u Agenciji.

– Razlozi su čisto tehničke prirode. Nije uopšte to uzrok. Jednostavno, nisu svi članovi Tenderske komisije bili prisutni, a s obzirom na ozbiljnost privatizacije, odluka je odložena. Ništa više. I Tenderska komisija na to ima pravo – tvrdi Belanović.

Ukoliko Tenderska komisija odluči da sa Konzorcijumom „Verano-Rimini” započne pregovore, oni će početi nekoliko dana posle donošenja odluke, objasnio je Belanović proceduru.

U Ministarstvu ekonomije kažu da nisu upoznati sa sednicom koja je održana pre dva dana, pa ništa ne mogu da komentarišu, dok se u „Veranu” nadaju da to možda znači da se država konačno zamislila nad jedinom ponudom za preuzimanje 70 odsto kapitala Beogradskog sajma.

Međutim, Milan Kovačević, savetnik za strana ulaganja, u odlaganju odluke ne vidi ništa dobro i kaže da je dosadašnja privatizaciona praksa pokazala da ne može baš tako lako da se „popije” obrazloženje o „tehničkim razlozima” odlaganja odluke.

– To ne može biti dobro. Čak i da jesu tehnički razlozi, postavlja se pitanje zašto su članovi Tenderske komisije tako lenji i neefikasni. Znači li to da su loše organizovani, ako neko treba da se vuče za rukav da bi prisustvovao sednici. Čini mi se da se tako samo otvara prostor za korupciju. Prodaja Sajma je ozbiljna stvar. Može svašta biti uzrok ovog odlaganja, a očigledno da to nije za javnost. Može se dogoditi da se uđe u neke pregovore sa ponuđačem ovako niske ponude – pretpostavlja Kovačević.

Konzorcijum kompanija „Verano motors” i „Rimini” jedini je konkurisao na tenderu za kupovinu sajma ponudivši cenu od 1,835 miliona evra za kapital, kao i investicioni program od 35 miliona evra, a prihvaćene su i minimalne obaveze iz socijalnog programa.
Međutim, u Ministarstvu ekonomije Srbije, odmah nakon 13. jula kada je otvorena ponuda, izašli su sa stavom da je ona neprihvatljiva.

IT spending in Serbia will increase at an average annual rate of 11.6% over the next five years on its way to exceeding $1.54 billion (1.1 billion euro) in 2013, market intelligence and advisory company IDC Adriatics said on Tuesday.

"The global financial crisis will negatively impact Serbia's IT market, and IDC expects that $1.37 billion – an amount larger than Serbia's typical annual IT market value for one year – will be lost as a result between 2009 and 2012," IDC Adriatics Country Manager Atila Madai was quoted as saying in a statement posted on the company's website (www.idc-adriatics.com).

"Major projects planned for 2009 will be on hold until the second half of 2010. New projects in 2009 will emerge only if they have a reasonable ROI [return on investment] in the short term."

The Serbian IT market registered solid growth of 18.9% year-on-year in U.S. dollars last year, fuelled by a growing economy, structural reforms, privatization, and inflow of foreign direct investment (FDI), the statement said.

According to a recent IDC report, total spending on hardware, software, and IT services in Serbia reached almost $891 million in 2008. However, measured in local currency, the market saw a modest year-on-year growth of 12%, due to weakening of the U.S. dollar.

"IT spending in Serbia is expected to decrease in 2009–2010 and to pick up again in the last three years of the forecast period. The downturn should be used for reinventing IT within companies, transforming IT from a business service to a business transformer that offers a range of new business opportunities," Madai said. "The average growth rate, however, will depend on vendors' abilities to cope with economic crises facing the country."

With $121 in IT spending per capita in 2008, Serbia seized 11.6% of the EU27 average ($914) – behind Slovenia ($494) and Croatia ($299), and ahead of neighboring Romania ($116). Nevertheless, Serbia captured 23% of the combined IT spending of the eight Adriatics regional countries, and was below the $145 average IT spending per capita for the region overall in 2008, IDC said.

IT equipment accounted for 72.6% of the total value of Serbia’s IT market in 2008. IT services ranked second, with approximately 16.7%, and software captured the remaining 10.7%.

The final decision of the Tender Commission for the Belgrade Fair will, as it seems, become final in two weeks. According to Dusan Belanovic, the spokesman for the Privatization Agency, the members of the commission held a session two days ago, but the final decision was postponed until August 3. We tried to learn at the Agency what is the reason for this delay, did someone in the Tender Commission express a posture different that the one conveyed by the city leadership, Economy Ministry and Belgarde Fair, are they just trying to buy time for reconsidering the offer which was characterized as rude and offensive as soon as it was made public. – Reasons are purely technical. The things you are saying have nothing to do with it. Not all the members of the Tender Commission were there when we made the decision, and having in mind the importance of the privatization, the decision was postponed, nothing more. The Tender Commission has the right to do it – claims Belanovic.