Vlada Srbije bi narednih dana trebalo da usvoji zaključak kojim se dug za poreze i doprinose kompanije "Simpo", vredan šest milijardi dinara, konvertuje u državno vlasništvo, saznaje "Blic".

Država je i sada najveći pojedinačni vlasnik ove firme, sa oko 29%, ali ostale akcije su u rukama malih akcionara i privatnih investitora. S obzirom na to da se akcijama ove firme trguje na berzi, lako je izračunati da njena vrednost na tržištu ne prelazi 110 miliona dinara.

Ipak, Vlada je, tvrdi izvor "Blica", odlučila da omogući ovoj firmi da nastavi da radi, odnosno da i nadalje, sa 4.500 zaposlenih, ostane jedan od najvećih poslodavaca na jugu Srbije.

Trenutno je blokirano više od 200 računa firmi koje nisu izmirile svoje poreske obaveze. Inače, na ime poreza preduzeća danas duguju oko 3 mlrd EUR. Većina njih, odnosno oko 70% je u stečaju, pa se veći deo dugovanja vodi kao nenaplativo.

U blokadi su i računi brojnih lokalnih javnih i komunalnih preduzeća. Vlada Srbije je zaključkom dala mogućnost lokalnim samoupravama da do 31. jula ove godine daju garancije da će firme čiji su osnivači izmirivati zaostale obaveze kroz reprogram.

Kako saznaje "Blic", samo 20% opština i gradova u Srbiji prihvatilo je ovu mogućnost, pa se, već od danas, najavljuju blokade računa svih lokalnih samouprava koje imaju u sastavu preduzeća koja nisu plaćala dažbine državi, ali ni svojim zaposlenima. Za sada ih, kako saznaje "Blic", ima dvadesetak.

Skupština grada Niša jednoglasno je u petak (2. avgusta 2013. godine) podržala elaborat kojim se kompaniji "Johnson Electric" iz Hong Konga ustupa zemljište za izgradnju fabrike, objavljeno je na gradskom sajtu.

"Johnson Electric" fabriku će graditi u blizini niškog aerodroma, na površini od 3,89 hektara, a izgradnja će početi krajem avgusta ili početkom septembra.

Ta kompanija je ranije saopštila da će u Nišu investirati 15 mil EUR, sagraditi 10.000 kvadratnih metara proizvodnog prostora i zaposliti 1.000 radnika.

Odbornici Skupštine grada Niša na sednici u petak jednoglasno su usvojili i odluku da zemljište na prostoru nekadašnje kasarne "Apelovac", koje je Vojska Srbije ustupila gradu, bude dato na korišćenje trgovinskoj kompaniji "Lidl" za izgradnju marketa, piše "Blic".

Jat Airways becomes history. As of January 1, 2014, Serbian airline will be called Air Serbia and the Serbian country will not be the only owner. New airline will be managed by UAE-based Etihad which owns 49% stake of the new airline company. 

This way, an 86-year old Jat history ends.

It all begun in June 17, 1927 when the predecessor of Jat, the air traffic association, Aeroput was set up. This is the date which also refers to beginnings of the civil air traffic in our country. Twenty years later, April 1, 1946, planes took off on the first after war routes of the company which was named Jugoslovenski Aerotransport.

Expansion

Pilots and mechanics of Aeroput joined the Jat crew. After passing the wind of war, they came to Jugoslovenski aerotransport after it was set up or soon after that.

Jugoslovenski Aerotransport started with two planes, C-47 transformed into DC-3 and two Younker planes JU-52. During the year, the fleet increased for one JU-52, four DC-3 planes and one non-adapted C-47 which was planned for goods transport. Regular traffic at domestic routes Belgrade-Zagreb-Ljubljanaand Zagreb-Sarajevo and at the international route and Belgrade-Prague-Warsaw was maintained.


In 1963, Jat got three Caravelle planes, the first Douglas DC-9 joined six years later and seven years later Jat welcomed the first Boeing 707. Introduction of jet planes, big capacity planes and far more comfortable and better than the generation of kernel planes, was the starting point for routes network expansion, new markets conquer and real air traffic expansion. With the introduction of Big Boing, B-707, the first charter flights with features of regular traffic were introduced, being connected with the North America.

Prime time

In the late eighties, airplanes of Jugoslovenski aerotransport traveled on more than 300 routes, two thirds of which were international. In the record years, 1987/88/89, Jat connected Yugoslavia with 61 world destination on five continents, transporting 5 million passengers per year and 46 thousand of goods. Jat was highly ranked at the list of the biggest airlines IATA and AEA,among 31 in the world and 10 in Europe.





In early nineties, the most difficult period in the after war history in ex Yugoslavia started so war, country separation and sanctions did not leave the national airline without consequences. Still, soon after tragic events, Jat came back to the market and tried to keep up with the world. In 1994 already, it reintroduced destinations. Year in year out, the result were better and in 2006, Jat Airways transported 1.207.712 passengers, 3556 tons of good sand 689 tons of post. This was the first time after 1991 that it finished business year successfully with net profit of EUR 3, 8 mil.

Problems 

Privatization of Jat was mentioned in 2007 for the first time and as interested buyers, Russian, Island, Germans were mentioned but none of them submitted application in the first tender procedure released in June 2008.

Owners of Marbo, Andrej Jovanovic and Bojan Milovanovic were once interested in Jat. After that, representatives of the Government of Serbia negotiated with the Turkish airline Turkish Airlines and with Azerbaijani Azal. Later, Latvian company,Baltic Aviation Systems, whose owner Vladimir Antonov was soon arrested due to financial misdealing, applied.

It has also been negotiated that local businessmen set up new Serbian airline and Kostic, Miskovic, Bogicevic, Grujic, etc. were mentioned as new owners.

Finally, early this year, there were claims that the Jat issue will finally be solved by late 2013 and negotiations with Etihad started.

After three capital estimations, four competitions for the selection of the strategic partner and an attempt to give Serbian businessmen to manage Jat, this summer it finally got its strategic partner.

In the upcoming years, we will see whether and to what extent optimism and claims that mutual company of Jat and Etihad, will provide a new energy to Serbian air traffic and be fruitful.

The greatest interest in hydrocarbon production concessions offered by the Montenegrin government through a Request for Proposals for oil and gas exploration in the Adriatic Sea has been expressed by companies from Great Britain and the USA have expressed .

Among those interested in winning this contract are seven British companies: Geopartners limited, Sterling energy PLC, Northern Petroleum PLC, Premieroil, Seaenergy PLC, JX Nippon Exploration and Production, and BG Group.

The list of the US companies that have expressed interest in these concessions includes Hess Corporation, Exxonmobil International limited, Nobile Energy, Anadarko International Energy Company, and Marathon.

Interest in this contract has also been showed by NIS Gazprom Neft, Italy's Edison SpA and Eni, Germany's Wintershall and RWE DEA, France's Total, Norway's Statoil Asa, Switzerland's White Falcon, Woodside from Australia, and INA from Croatia.

Greece's Hellenic Petroleum, which holds a 54.35 percent stake in Kotor-based Jugopetrol, and Hungary's TDE Services are also among those interested in hydrocarbon production concession contracts.

The Ministry of Economy of Montenegro published a Request for Proposals for oil and gas exploration in the Adriatic Sea on its website on July 26th. This RFP will be open by February 2014.

Industrije i vlasti na Zapadnom Balkanu bi htele da krenu u vađenje gasa i delimično nafte iz uljnih škriljaca, uključujući Srbiju koja ima najveće rezerve.


Foto: Ilustracija, (sxc.hu)U Evropskoj uniji su zemlje i institucije prilično podeljene kada je u pitanju tehnologija vađenja ugljnih škriljaca.

Prema istraživanju, u EU 74 odsto gradjana i deo stručnjaka strahuje da bi to, uz sadašnju tehnologiju, izazvalo pravo "trovanje" prirodne sredine i opasne posledice po zdravlje ljudi.

U Evropskoj uniji zasad se nigde ne vadi gas iz stena ispod zemlje, Francuska i Bugarska su jedine to zakonom zabranile, ali istraživanje nalazišta su već dozvolile Poljska, Velika Britanija, Madjarska, Španija i Litvanija, sklone da to učine su i Česka i Rumunija, uz učešće velikih petrolejskih evropskih i američkih kompanija.

Srpska ministarka za energetiku Zorana Mihajlović je nedavno izjavila da će Srbija uložiti velike napore da dodje do dodatnih izvora energije, uključujući eksploataciju uljnih škriljaca.

U igri je ogroman ekonomski zalog, jer se gas iz uljnih škrilaca već godinama vadi u Americi i tako dobijen gas je čak tri puta jeftiniji od onog koji se sad ekploatiše, što bi za Evropu, u sadašnjoj krizi, značilo da bi evropski proizvodi zahvaljujući jeftinijoj energiji bili znatno jeftiniji i konkurentniji na svetskom tržištu.

Razlog je takodje, a to pogotovo traže zemlje EU koje ponekad potpuno zavisne od uvoza ruskog gasa, da se izvori snabdevanja energijom znatno prošire, diversifikuju.

U Odboru za prirodnu sredinu u Evropskom parlamentu, koji je preporučio zemljama i institucijama EU da zbog opasnosti po čovekovu okolinu, ne odobre vadjenje gasa ubrizgavanjem vode, peska i hemikalija, čime se velikim pritiskom razbijaju stene na velikim dubinama ispod zemlje, rekli su agenciji Beta da su "sateliti velikih svetskih kompanija uglavnom snimili nalazišta uljnih škriljaca u celoj Evropi, uključujući Balkan".

Odbor za industriju Evropskog parlamenta je, medjutim, bio za to da se, uz "sagledavanje svih argumenata", to konačno ipak odobri.

Stručnjaci Evropske komisije zasad nisu dali "zeleno svetlo", a evropski komesar za prirodnu sredinu Janez Potočnik je, uz priznanje da je "pritisak lobija ogroman", ovih dana izjavio da "nije cilj da se u EU zabrani hidraulično cepanje stena (za vadjenje gasa), već da se stvore uslovi da se to čini na bezbedan način i bez štete.

Demonstracije u Francuskoj ovog vikenda protiv i samo eksperimentalnog istraživanja nalazišta uljnih škriljaca, koje vrši jedna velika američka kompanija, uz proteste što je francuski Državni savet zbog "neuskladjenosti s propisima EU" stavio van snage u parlamentu izglasani zakon o zabrani genetski modifikovanog kukuruza američke kompanije Monsanto, pokazali su koliko je evropska javnost uznemirena mogućnošću da se ugrozi čovekova okolina.

Poslednjih nedelja su, uz polemiku u medijima i samim institucijama EU, ne slučajno televizije nekoliko zemalja prikazale kako se gas iz uljnih škriljaca već vadi u Americi i kakve to, uz ekonomske i komercijalne nesumnjive koristi za kompanije, posledice ima po ljude i okolinu.

Pored ostalog je belgijska televizija u reportaži prikazala na više mesta u SAD svedočanstva stanovnika u neposrednoj blizini mesta eksploatacije uljnih škriljaca tehnologijom ubrizgavanja pod velikim pritiskom vode i hemikalija na dubine od 2.000 ili 3.000 metara ispod zemlje, teško zagadjivanje slojeva zemlje i podzemnih tokova vode.

Posledice su da je voda zagadjena, ne može se piti, niti koristiti za domaćinstva, ljudi i stoka poboljevaju, zemlja je puna štetnih tvari, a kad su predstavnici velikih kompanija koje eksploatišu uljne škriljce došli da ubedjuju tamošnje stanovništvo da nema nikakve opasnosti, ponudjeno im je da popiju čašu ovde iz lokalnog vodovoda i nijedan predstavnik tih kompanija to nije prihvatio.

Većina članica EU okleva da odobri eksploataciju nalazišta uljnih škriljaca, uključujići Nemačku čije vlasti oklevaju.

Nemačka industrija je "za", nemačka javnost nije, ali su oči mnogih evropskih vlada uprte u Berlin, jer ako bi Nemci dali "zeleno svetlo", mnogi bi imali argumente da usliše molbe svojih industrijalaca i ekonomskih interesa i takodje odobre vadjenje gasa iz uljnih škriljaca.

Evropska komisija bi u oktobru trebalo da utvrdi "zakonski okvir" za istraživanje i moguću eksploataciju nalazišta uljnih škriljaca u EU.

Predsednik Evropskog saveta Herman van Rompej je snažno naklonjen odobravanju takve eksploatacije, a predsednik Evropske komisije Zzoze Manuel Barozo je prilično uzdržan, petrolejsko-gasni lobi vrši strahovit pritisak i tu ima najveću podršku Poljske medju zemljama članicama da se krene "američkim putem".

Ipak, Evropska komisija je u poslednjem istraživanju poslednica po životnu sredinu podvukla da uz sadašnju tehnologiju vadjenja gasa iz uljnih škriljaca postoji "velika opasnost površinskog i podzemnog zagadjenja" i ukazala da je u Americi to već unelo "otrovne hemikalije i zapaljivi gas u podzemne rezerve vode u SAD".

Takodje je ukazano na opasnost oslobadjanja radioaktivnih materija i ostataka teških metala.

U suštini, traži se znatno savršenija tehnologija i obezbedjenje za prirodnu sredinu, a zemlje članice EU će ionako konačno biti te koje će odlučiti hoće li ili ne krenuti u vadjenje gasa iz uljnih škriljaca.

Francuski predsednik Fransoa Oland je izjavio da "dok sam ja predsednik, u ovakvim uslovima u Francuskoj neće biti eksploatacije uljnih škriljaca".

Šef Medjunarodne agencije za energetiku sa sedištem u Parizu, Fatih Birol, smatra da će gas iz uljnih škriljaca "razbiti ulogu velikih energetskih sila s širim geopolitičkim posledicama".

Kompanija "Sojaprotein" (SJPT, 549 RSD) u petak, 2. avgusta obavestila je svoje partnere, akcionare i nadležne institucije o promeni u Nadzornom odboru te kompanije.

Kako je navedeno u saopštenju Nadzorni odbor bečejskog "Sojaproteina" je na svojoj sednici 12. jula 2013. kooptacijom izabrao Zorana Mitrovića za člana. On će na toj funkciji zameniti Marka Hinića.

Preduzeće "Koridori Srbije" predstaviće sutra javnosti plan rešavanja problema sa austrijskom kompanijom "Alpine", koja je angažovana na izgradnji Koridora 10.

Direktor "Koridora Srbije", Dmitar Đurović, održaće konferenciju za novinare na temu "Status ugovora sa kompanijom "Alpina GmbH", saopšteno je iz te kompanije.

"Alpine", koja je bankrotirala, angažovana je na izgradnji autoputa u dužini oko 23 kilometara od Pirota do Dimitrovgrada, i na obilaznici oko Dimitrovgrada do granice sa Bugarskom, dok je izgradnja dva tunela na pomenutim trasama poverena grčkoj "Terni".

Đurović je ranije izjavio da će sa kompanijom "Alpine" najverovatnije biti raskinut ugovor, kao i da je ta firma na pomenutom delu Koridora 10 završila 86% mostova, a trasu i ostale objekte na tim deonicama 52%.

Radovi na deonici Pirot-Dimitrovgrad finansiraju se iz kredita EBRD, a radove na obilaznici oko Dimitrovgrada kreditira Svetska banka.