Sve veća globalna nestašica goriva katapultirala je cene uglja na azijskim tržištima na rekordne nivoe, preteći daljim povećanjem računa za struju i rastom inflacije.
Cena uglja na spot tržištu u australskoj luci Njukasl skočila je za 3,4 posto na rekordnih 402,50 dolara po toni, prema dvonedeljnom indeksu koji je izračunava kompanija IHS Markit, izveštava "Blumberg".
To je prvi put da se ovaj pomno praćeni spot indeks popeo iznad 400 dolara.

Pošiljka uglja za julsku isporuku u Evropu prodata je u petak po ceni od 421 dolara po toni, što je rekord svih vremena za taj region, prema podacima trgovaca. Pošiljke za Aziju su prošle nedelje takođe trgovane po ceni iznad 400 dolara, dodaju trgovci.

Proizvođači električne energije širom Azije i Evrope žure da obezbede dodatne količine uglja kao zamenu za sve manje zalihe prirodnog gasa. Nemačka i Austrija ponovo stavljaju u pogon neaktivne elektrane na ugalj zbog ograničenih isporuka gasa iz Rusije, dok Japan i Južna Koreja prave zalihe ovog goriva uoči talasa vrelog letnjeg vremena.

Snažna potražnja i nedovoljna ponuda uglja preti da još više podigne račune za struju domaćinstava i da izazove restrikcije u siromašnijim ekonomijama u usponu, kao što je Pakistan, navodi "Blumberg". Rastuća potražnja predstavlja neverovatan kambek uglja na globalno tržište energenata, za koji se donedavno smatralo da je na putu da bude ukinut kao gorivo.

The Serbian dinars official median exchange rate against the euro is 117.4598 dinars for one euro on Monday, which is a slight change from Friday, the National Bank of Serbia said.
BELGRADE - The Serbian dinars official median exchange rate against the euro is 117.4598 dinars for one euro on Monday, which is a slight change from Friday, the National Bank of Serbia said.

The dinar is up by 0.1 pct against the euro m-o-m, y-o-y and relative to the beginning of the year.

The dinars indicative exchange rate against the dollar was up by 0.1 pct to 111.2414 dinars for one dollar on Friday.

The dinar was down against the dollar by 1.8 pct m-o-m and by 11.5 pct y-o-y, declining by 6.6 pct relative to the beginning of the year.

Sa aerodroma navode da su pojedini delovi infrastrukture u subotu pretrpeli veliko opterećenje zbog oluje i velike količine padavina koje su izazvale štetu i kolaps na području Beograda i Srbije.
Aerodrom "Nikola Tesla" saopštio je danas da je situacija posle nevremena koje je pogodilo Beograd u subotu potpuno normalizovana, a da je pričinjena materijalna šteta minimalna.

"Dežurne ekipe su u subotu odmah izašle na teren i pristupile sanaciji načinjene štete. Situacija je od nedelje potpuno normalizovana, pričinjena materijalna šteta je minimalna, a voda i nanosi blata i šuta su očišćeni", navodi se u saopštenju dostavljenom Tanjugu.

Da bi preduzeće u narednom periodu nesmetano funkcionisalo, Elektroprivreda Srbije će morati da se dodatno zaduži u iznosu od čak 1 mlrd EUR, saznaje Demostat u izvorima bliskim Vladi Srbije.

Razlog zbog koga će EPS morati da aplicira za nove kredite je veoma loša finansijska situacija u preduzeću zbog poslovne politike sprovođene u vreme kada je direktor bio Milorad Grčić, koji je zbog toga 12. januara ove godine bio prinuđen da podnese ostavku.

- Od novog rukovodstva na čelu sa v.d. direktorom Miroslavom Tomaševićem nadležni očekuju da sredi haos koji je iza sebe ostavio Grčić usled nestručnog i bahatog rukovođenja preduzećem. Međutim, to je nemoguće ostvariti bez finansijske injekcije EPS-u koji je tokom Grčićevog mandata praktično doveden do "prosjačkog štapa". Zbog lošeg kvaliteta uglja, nedovoljno obezbeđenih količina i zbog nedostatka mazuta EPS je u prošloj zimskoj sezoni proizveo manje struje nego što je bilo planirano. To je bio razlog da je uvozi u velikim količinama u periodu kada je ona najskuplja, a to je tokom zime. Usled niza havarija na proizvodnim postrojenjima došlo je do dodatnog smanjenja domaće proizvodnje i povećanja interventnog uvoza što je u potpunosti istanjilo kasu preduzeća - objašnjava sagovornik Demostata.

Prema njegovim rečima, taj problem Vlada Srbije namerava da reši, novim zaduženjima i onako već prezaduženog EPS-a. Plan je, kako kaže, da se EPS kod banaka zaduži u iznosu od 700 do 800 mil EUR.

- Razmišlja se da se ostatatak novca do iznosa od 1 mlrd EUR EPS-u obezbedi kroz neki vid državnih subvencija. Informacije koje su se pojavile u javnosti da će EPS u narednom periodu iz javnog preduzeća biti pretvoren u akcionarsko društvo izazvale su spekulacije u stručnim krugovima da je tu reč o manevru nadležnih kako bi se našao način da EPS dođe do kredita u uslovima sve strožijih uslova zaduživanja srpskih državnih preduzeća. Drugim rečima, postoji bojazan da do svojinske transformacije EPS-a dolazi zbog toga kako bi za potrebe dobijanja kredita moglo da dođe do zalaganja akcija preduzeća, kaže izvor za Demostat.

Izvor Demostata blizak Elektroprivredi Srbije ipak tvrdi da do te opcije neće doći već će kredit biti obezbeđen državnim garancijama i ako bude potrebe donošenjem odluke o tome u Skupštini Srbije.

- Po svemu sudeći model za pretvaranje EPS-a u akcionarsko društvo će biti onaj koji je primenjen u slučaju Elektromreže Srbije. To će onda značiti da je reč o takozvanom zatvorenom akcionarskom društvu u 100 procentnom vlasništvu države. U praksi to znači da nema trgovanja njegovim akcijama niti da je preduzeće licencirano na berzi. Stoga će zaduživanje ići na isti način kao što je išlo dosad, odnosno kroz državne garancije - ističe izvor Demostata.

Ono što je potpuno izvesno je to da je jedan od razloga što će EPS zarad nesmetanog funkcionisanja morati da posegne za novim kreditima i taj što je to preduzeće bilo prinuđeno da izdvoji znatne sume novca za nabavku uglja iz inostranstva. Poseban problem predstavlja to što EPS poseduje sopstvene površinske kopove iz kojih se snabdeva jeftinim ugljem međutim i pored toga uvoz stranog je na žalost sada postao nasušna potreba.

Prema navodima stručne javnosti ali i nadležnih na površinskim kopovima u Srbiji se ne proizvodi dovoljno lignita što iziskuje njegov uvoz po veoma visokim cenama. Tako je, Vlada Srbije odobrila EPS-u da do kraja 2023. godine uveze četiri miliona tona uglja, kako bi se obezbedio nesmetan rad Termoelektrana Nikola Tesla, koje pokrivaju polovinu potreba za strujom u zemlji. Naime, u ovom trenutku Rudarski basen Kolubara" daje za trećinu manje uglja neophodnog za zimu. Problem stvara i to što odlagač na kojem je prošle zime došlo do havarije još uvek nije u funkciji ali dobre vesti su da bi trebalo da bude operativan do kraja godine. U RB Kolubara trenutno se proizvodi oko 62.000 tona uglja dnevno, a do kraja leta će se kopati 80.000 tona. To je ipak nedovoljno zbog čega je uvoz neophodan. Za proizvodnju jednog megavat – sata struje u proseku je potrebno 1,6 tona uglja i u EPS-u ističu da je u ovom trenutku jeftinije uvoziti ugalj nego struju.

Shodno tome ugovoren je uvoz 300 hiljada tona uglja iz Pljevalja u Crnoj Gori i 100 hiljada tona iz Banovića u Bosni i Hercegovini. Taj ugalj je kvalitetniji od onog koji se proizvodi u našim površinskim kopovima što će obezbediti podizanje kvaliteta EPS-ovog uglja i smanjiti upotrebu mazuta. U opticaju je i nabavka uglja iz Rumunije i Bugarske, ali problem u tom slučaju predstavlja transport koji povećava troškove uvoza.

Na žalost ovaj uvoz uglja će Elektroprivredu Srbije koštati "papreno". Drugim rečima, "neodgovorno rukovođenje, zbog čega teren na kopovima RB Kolubara nije blagovremeno pripremljen za iskopavanje uglja, u periodu dok je v.d. direktora EPS-a bio Grčić, preduzeće će koštati između 280 do 300 mil EUR", piše Demostat. Toliko će, kažu dobro obavešteni, EPS biti prinuđen da plati za uvoz uglja koji mu nedostaje za proizvodnju struje tokom naredne dve zimske sezone.

Epilog, svega ovoga je da će u toku godine sasvim sigurno doći i do poskupljenja maloprodajne cene struje za domaćinstva i privredu. Za koliko će struja poskupeti i kada će to biti preostaje da se vidi. Loša vest za potrošače je i to da će, kako tvrde eksperti, doći i do dodatnog skoka cena uglja koji se koristi kao ogrev u značajnom broju domaćinstva u našoj zemlji. One su već skočile za 50% u odnosu na prošlu godinu i u ovom trenutku dostižu između 16.500 do 16.800 dinara za tonu kvalitetnog mrkog uglja Banovići.

In order for the company to be able to operate without a problem in the coming period, Elektroprivreda Srbije (EPS) will have to incur an additional debt of as much as EUR 1 billion, Demostat learns from sources close to the Government of Serbia.

The reason why EPS will have to apply for new loans is the very bad financial situation at the company due to the business policy carried out during the time Milorad Grcic was the director, who was forced to resign on January 12, 2022, for that reason.

Demostat’s source says that the Government of Serbia intends to solve the problems through new debts of EPS, which already has too much debt as it is. The plan, the source says, is for EPS to borrow EUR 700 to 800 million from banks.

– The idea is to secure the difference up to the amount of EUR 1 billion for EPS through some sort of state subsidies. The information that has appeared in the public that EPS will be transformed from a public enterprise into a joint-stock company in the coming period has led to speculation among experts that those in charge are thereby scrambling to find a way for EPS to get a loan in the conditions of the increasingly strict borrowing conditions for Serbian state companies. In other words, there’s a fear that the ownership transformation of EPS is to take place so that, for the purpose of getting a loan, the company’s shares could be used as a collateral – the source says for Demostat.

The source of Demostat close to EPS, on the other hand, claims that this option will not be used and that the loan will instead be secured through state guarantees and, if needed, by adopting the pertinent decision at the National Assembly of Serbia.

– All things considered, the model for turning EPS into a joint-stock company will be the one that was used in the case of Elektromreza Srbije. That will mean that it is a so-called closed JSC, 100% owned by the state. In practice, that means that the stocks cannot be traded and that the company is not licensed in the stock exchange. The borrowing will therefore be done the same way as before, that is, through state guarantees – points out the source of Demostat.